Krew w moczu, określana fachowo jako krwiomocz lub hematuria, oznacza obecność czerwonych krwinek (erytrocytów) w próbce moczu w ilości przewyższającej normę. Norma ustalona w badaniu mikroskopowym to maksymalnie 2 erytrocyty w polu widzenia, a wykrycie powyżej 3 erytrocytów stanowi kryterium rozpoznania krwiomoczu. Ten objaw może mieć charakter mikroskopowy, niewidoczny gołym okiem, albo makroskopowy – widoczny jako zmiana koloru moczu na różowawy, czerwony lub brunatnoczerwony.

Krwiomocz – najważniejsze informacje

We współczesnej medycynie krwiomocz dzieli się na dwa podstawowe typy:

• Krwiomocz mikroskopowy (krwinkomocz) – wykrywany wyłącznie w badaniu mikroskopowym, bez zmiany koloru moczu widocznej gołym okiem.
• Krwiomocz makroskopowy – obecność widocznej krwi w moczu, manifestująca się zabarwieniem od różowego poprzez czerwony do ciemno brunatnego; często towarzyszą mu skrzepy krwi oraz zmętnienie moczu.

Dodatkowo, krwiomocz klasyfikuje się w oparciu o pochodzenie krwi:

• Krwiomocz kłębuszkowy – wynika z uszkodzenia bariery filtracyjnej w kłębuszkach nerkowych; charakteryzuje się obecnością wyługowanych, zmienionych morfologicznie erytrocytów, mikrohematurią oraz często współistniejącym białkomoczem.
• Krwiomocz pozakłębuszkowy – źródło krwawienia znajduje się w dalszych odcinkach układu moczowego (moczowody, pęcherz, cewka moczowa, prostata); erytrocyty mają prawidłową morfologię, dominują świeże krwinki czerwone.

Jakie mogą być przyczyny obecności krwi w moczu?

To pytanie, który zadaje sobie każdy pacjent po zauważeniu, że w moczu pojawiła się krew. Jak się okazuje, przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele – od niegroźnych, jak skaleczenia czy inne uszkodzenia mechaniczne, po poważne stany chorobowe, wymagające interwencji medycznej.

Infekcje dróg moczowych

Najczęstsze przyczyny krwiomoczu stanowią zakażenia bakteryjne układu moczowego, wywołane głównie przez Escherichia coli. Infekcje obejmują zapalenie cewki moczowej, pęcherza oraz odmiedniczkowe zapalenie nerek. Obecność krwi w moczu w przebiegu infekcji jest efektem uszkodzenia błony śluzowej i naczyń krwionośnych pęcherza czy cewki moczowej. Towarzyszą temu typowe objawy: pieczenie, ból podczas mikcji, częstomocz, gorączka.

Kamica nerkowa

Kamienie nerkowe mechanicznie uszkadzają ściany dróg moczowych, powodując krwawienie i krwiomocz. Charakterystycznym objawem jest ostry ból kolkowy w okolicy lędźwiowej, promieniujący ku pachwinie, często z towarzyszącą nudnością i wymiotami. Diagnostyka obejmuje badania obrazowe, najczęściej USG i tomografię komputerową, oraz analizę składu kamieni celem ustalenia czynników ryzyka metabolicznego.

Nowotwory układu moczowego

Bezbolesny, nawracający krwiomocz makroskopowy może być pierwszym objawem nowotworów nerek, pęcherza moczowego czy prostaty. Wczesna diagnostyka jest kluczowa, gdyż objawy mogą być subtelne lub mylone z infekcjami. Diagnostyka wymaga m.in. cystoskopii, badania cytologicznego moczu, tomografii komputerowej i biopsji w razie potrzeby.

Choroby nerek o podłożu zapalnym

Zapalenia kłębuszków nerkowych, nefropatia IgA, zespół Alporta oraz przewlekłe choroby autoimmunologiczne mogą manifestować się krwiomoczem kłębuszkowym. Towarzyszą temu często białkomocz, obrzęki, nadciśnienie tętnicze i inne objawy niewydolności nerek. Diagnostyka wymaga badań laboratoryjnych krwi i moczu oraz biopsji nerki dla potwierdzenia rozpoznania.

Inne przyczyny

• Urazy mechaniczne układu moczowego – stłuczenia nerek, urazy pęcherza lub cewki moczowej.
• Endometrioza układu moczowego u kobiet – ogniska błony śluzowej macicy poza jamą macicy mogą powodować krwawienie z pęcherza lub moczowodów, szczególnie w trakcie miesiączki.
• Zaburzenia krzepnięcia krwi i stosowanie leków przeciwkrzepliwych.
• Obecność ciał obcych w drogach moczowych.
• Stan po zabiegach medycznych – biopsji, cewnikowaniu, cytoskopii.

Diagnostyka krwi w moczu – jak wygląda?

Diagnostyka rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego i badania fizykalnego, uwzględniającego charakterystykę krwiomoczu (mikroskopowy vs. makroskopowy), towarzyszące objawy (bóle, gorączka, zaburzenia mikcji), historię chorób i przyjmowane leki.

Kluczowe badania laboratoryjne obejmują:

• Badanie ogólne moczu z oceną osadu – pozwala ocenić ilość i morfologię erytrocytów, obecność leukocytów, bakterii i białka.
• Posiew moczu – przy podejrzeniu infekcji, umożliwia identyfikację patogenu i dobór odpowiedniej antybiotykoterapii.
• Badania krwi – morfologia, parametry stanu zapalnego (CRP), markery funkcji nerek (kreatynina, mocznik), testy krzepnięcia oraz badania serologiczne w podejrzeniu chorób autoimmunologicznych.

Badania obrazowe to z kolei:

• Ultrasonografia jamy brzusznej – ocena nerek, pęcherza i dróg moczowych.
• Tomografia komputerowa (uro-TK) – szczegółowa ocena układu moczowego, szczególnie przy podejrzeniu kamicy lub nowotworów.
• Cystoskopia – endoskopowe badanie pęcherza moczowego i cewki moczowej, umożliwiające wykrycie polipów, guzów czy zapalenia.
• Biopsja nerki – w przypadkach podejrzenia kłębuszkowego zapalenia nerek.

Leczenie krwiomoczu

Leczenie jest zawsze ukierunkowane na usunięcie przyczyny obecności krwi w moczu:

• Infekcje dróg moczowych – terapia antybiotykowa dostosowana do wyniku posiewu oraz leczenie wspomagające, takie jak odpowiednie nawodnienie i środki przeciwbólowe.
• Kamica nerkowa – leczenie objawowe (leki przeciwbólowe i rozkurczowe), zwiększone spożycie płynów, a w razie potrzeby zabiegi litotrypsji falami uderzeniowymi lub usunięcie kamieni.
• Nowotwory układu moczowego – leczenie chirurgiczne, chemioterapia, radioterapia oraz immunoterapia, w zależności od rodzaju i zaawansowania choroby.
• Choroby nerek – terapia przyczynowa obejmująca leki immunosupresyjne, sterydy, leczenie objawowe i monitorowanie funkcji nerek.
• Urazy mechaniczne i ciała obce – leczenie zabiegowe oraz rehabilitacja.
• Endometrioza – leczenie hormonalne i/lub chirurgiczne.

Ważnym elementem leczenia jest także eliminacja czynników ryzyka, takich jak palenie tytoniu, niewłaściwa dieta, nieprawidłowa higiena oraz unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego w trakcie aktywnej fazy choroby.

Specyfika krwiomoczu u wybranych grup pacjentów

 

Istnieją grupy pacjentów, u których pojawianie się krwi w moczu może występować stosunkowo często. Nie oznacza to jednak, że osoby takie powinny rezygnować z diagnostyki i leczenia. Wręcz przeciwnie – jeśli problem pojawia się często, warto skonsultować się z lekarzem.

Kobiety

Krew w moczu u kobiet może wynikać z infekcji układu moczowego, endometriozy, a także z domieszki krwi miesiączkowej. W trakcie menstruacji nie zaleca się wykonywania badań moczu, gdyż obecność krwi z dróg rodnych może zafałszować wyniki. Krwiomocz pojawiający się po stosunku płciowym może świadczyć o urazie lub infekcji. Kobiety w ciąży wymagają pilnej konsultacji w przypadku wykrycia krwi w moczu, gdyż jest to stan obciążony ryzykiem powikłań.

Mężczyźni

U mężczyzn krwiomocz najczęściej wiąże się z chorobami prostaty, takimi jak przerost, zapalenie czy nowotwory. Urazy układu moczowego, kamica oraz zakażenia również stanowią istotne przyczyny. Diagnostyka urologiczna obejmuje badanie PSA oraz ocenę funkcji prostaty.

Dzieci

Krwiomocz u dzieci często wykrywany jest przypadkowo podczas badań przesiewowych. Przyczyną mogą być infekcje układu moczowego, choroby miąższu nerek, urazy czy wrodzone zaburzenia krzepnięcia. Szczególnie poważnym powodem krwiomoczu u najmłodszych jest guz Wilmsa – nowotwór nerek. W przypadku niemowląt kolor moczu może zmieniać się pod wpływem moczanów, co nie zawsze świadczy o chorobie.

Jak postępować po zauważeniu krwi w moczu?

Obecność krwi w moczu, bez względu na to czy jest widoczna gołym okiem czy wykryta laboratoryjnie, wymaga niezwłocznej konsultacji lekarskiej. Pierwszym krokiem jest wizyta u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który po wywiadzie i badaniu zleci niezbędne badania laboratoryjne i obrazowe. W zależności od uzyskanych wyników, pacjent może zostać skierowany do specjalisty urologa, nefrologa lub ginekologa.

W sytuacjach towarzyszących silnym dolegliwościom bólowym, gorączce, trudnościom w oddawaniu moczu lub obecności skrzepów krwi, konieczna jest pilna konsultacja i możliwe leczenie szpitalne.

Podsumowanie

Krew w moczu jest problemem, którego nie należy ignorować. Rozpoznanie krwiomoczu wymaga precyzyjnej diagnostyki, obejmującej badania laboratoryjne i obrazowe, oraz indywidualnego podejścia terapeutycznego zgodnego z przyczyną. Wczesne wykrycie i leczenie przyczyn krwiomoczu pozwala uniknąć poważnych powikłań i poprawić rokowanie pacjentów.

Regularne monitorowanie stanu układu moczowego, szczególnie u osób z grup ryzyka, właściwa profilaktyka oraz szybka reakcja na pojawiające się objawy stanowią fundament skutecznej opieki zdrowotnej w tym zakresie.

Więcej informacji: https://scmkrakow.pl/blog/krwiomocz-co-oznacza-krew-w-moczu/

Artykuł sponsorowany