Michał Drzymała urodził się 13 września 1857 roku w Zdroju. Był zwykłym polskim chłopem, który przez swoje działanie stał się legendą i ikoną narodowego oporu wobec niemieckiej polityki germanizacyjnej prowadzonej na terenach pod zaborem pruskim.

W czasach, gdy polski chłop był marginalizowany i uciskany przez pruski system prawny, Michał Drzymała pokazał, że spryt i determinacja mogą pokonać biurokratyczne absurdy. Jego historia rozegrała się na przełomie XIX i XX wieku, w regionie objętym ostrą polityką germanizacji ludności polskiej.

Wóz Drzymały – narodziny ikony nieposłuszeństwa obywatelskiego

W 1904 roku Michał Drzymała zakupił działkę w miejscowości Podgradowice (dziś Drzymałowo). Jego celem było wybudować dom, by zamieszkać tam z rodziną. Jednak pruski zaborca odmówił mu pozwolenia na budowę, uzasadniając to przepisami ograniczającymi Polakom dostęp do własności ziemi i domów.

W odpowiedzi Drzymała nabył wóz cyrkowy, który formalnie był pojazdem, a nie budynkiem. Dzięki temu mógł go codziennie przesuwać o kilka centymetrów, unikając tym samym zarzutu nielegalnego zamieszkiwania w miejscu bez pozwolenia budowlanego. Tak powstał słynny wóz Michała Drzymały, zwany później po prostu wozem Drzymały.

Wóz Drzymały – mobilny dom, który przechytrzył przepisy

Pierwszy, cyrkowy kupił sam Drzymała, natomiast  Komitet Drzymałowski po zebraniu funduszy zamówił w poznańskiej fabryce powozów i uprzęży Dzieciuchowicz & Laube nowy wóz. W połowie kwietnia 1908 r. przekazano go Drzymałom.

Wóz Drzymały był solidnym, 8-metrowym pojazdem zaprojektowanym z myślą o zamieszkiwaniu. Podłogę i dach wykonano z dwóch warstw desek z warstwą korka pomiędzy nimi, co zapewniało odpowiednią izolację cieplną. Wnętrze obejmowało kuchnię i pokój, dzięki czemu wóz pełnił wszystkie funkcje domowe.

Drzymała codziennie przesuwał swój wóz, by nie stał stojący w jednym miejscu przez ponad 24 godziny. Ten gest miał symboliczne znaczenie – pokazywał nonsensowność prawa i wytrwałość Polaków wobec opresji.

Sprawa Drzymały i echo w Europie

Sprawa Drzymały szybko odbiła się szerokim echem – nie tylko w Polsce, ale także w Niemczech i w Europie Zachodniej. Gazety, pisarze i działacze społeczni komentowali ten przypadek jako przykład absurdu biurokracji i bezduszności pruskiej administracji.

Najwięksi polscy pisarze – Bolesław Prus i Henryk Sienkiewicz – odnieśli się do jego historii, pokazując, że polski chłop potrafi być bohaterem narodowym. Drzymała nie tylko przechytrzył urzędników, ale również pokazał, że prawa obywatelskie i godność należą się każdemu – bez względu na status społeczny.

Co się stało z wozem? Historia narodowej pamiątki

W 1910 roku Michał Drzymała musiał opuść swój wóz i zamieszkał w skromnej lepiance z piecykiem. Dzięki wsparciu społecznemu Komitet Pomocy dla Michała Drzymały zebrał fundusze, aby mógł wybudować dom.

Wóz, który wcześniej stał się bohaterem gazet i ilustracji, został ostatecznie sprzedany i przekazany w 1922 roku do zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, gdzie do dziś można go oglądać jako część zbiorów historii kultury materialnej. To historia wozu Drzymały, która stała się integralnym elementem tożsamości narodowej.

Na wozie znajduje się dziś tablica pamiątkowa z wozu Michała Drzymały, a jego konstrukcja zachowała oryginalne elementy: warstwy desek z korkiem, historyczne malowanie przypominające barbakan, oraz wnętrze z zachowanymi sprzętami.

Sprzedaż, upamiętnienie i dalsze losy

Wóz był wart początkowo kilkaset marek, jednak w 1922 roku jego wartość jako pamiątki narodowej oszacowano na ponad 80 tysięcy marek polskich. Wystawiano go na pokazach edukacyjnych i patriotycznych. Wóz trafił do zbiorów muzeum, gdzie pełni funkcję edukacyjną i symboliczną – przypomina o walce o prawa obywatelskie i narodową tożsamość.

Michał Drzymała po latach – spuścizna i pamięć

Michał Drzymała zmarł 25 kwietnia 1937 roku, otoczony szacunkiem społeczeństwa, które przez lata wspierało jego sprawę. Został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a jego imię nadano wielu szkołom, ulicom i placówkom edukacyjnym.

W Rakoniewicach, na rynku, znajduje się dziś pomnik upamiętniający jego postać, a w Drzymałowie (nazwanym na jego cześć) co roku odbywają się uroczystości patriotyczne.

Historia Michała Drzymały i jego wozu to dowód na to, że jednostka może mieć wpływ na historię całego narodu. Jego spryt i determinacja ukazały absurdy zaborczego prawa i zainspirowały pokolenia do walki o swoje prawa.

To także przypomnienie, że wóz – choć cyrkowy i skromny – może stać się czymś więcej niż tylko środkiem transportu. Może być domem, symbolem walki, a nawet pamiątką narodową. Wóz Drzymały to dziś nie tylko fizyczny przedmiot, ale część zbiorowej pamięci – ikona oporu i niezłomności polskiego chłopa.

Podsumowanie

• Michał Drzymała to polski chłop, który sprytem przeciwstawił się pruskiemu prawu.

• Wóz Drzymały był domem, schronieniem i narzędziem protestu – historia wozu Drzymały przeszła do legendy.

• Dziś wóz Michała Drzymały znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.

• Jego historia to przykład, jak wóz stojący w ruchu może poruszyć całe społeczeństwo.